Cội nguồn nhân gian (tiếng Pháp: L'Origine du monde, tiếng Anh: The Origin of the World) là tác phẩm tranh sơn dầu năm 1866 của họa sĩ người Pháp, Gustave Courbet. Bức tranh phác họa cận cảnh vùng bụng và cơ quan sinh dục của một người phụ nữ khỏa thân đang nằm dang chân trên giường. Các bộ phận khác của cơ thể như đầu, cánh tay, ống chân đều nằm ngoài khung hình với hàm ý nhấn mạnh tính gợi dục của tác phẩm.Tranh hiện đang được trưng bày tại bảo tàng Orsay, thành phố Paris, Pháp.